W dniach 16 czerwca 2007 roku szkoła obchodziła swój jubileusz 90- lecia powstania 1917-2007. Okrągła rocznica stała się pretekstem do zjazdu absolwentów i powołania Stowarzyszenia "Ad Astra" zrzeszającego absolwentów i przyjaciół szkoły.

W dniu 1 września 1917 roku zostało otwarte czteroklasowe gimnazjum męskie, które w rok później uzyskało prawo ośmioklasowej szkoły średniej. Początkowo gimnazjum było szkołą męską, dopiero w roku szkolnym 1920/1921 zostało placówką koedukacyjną.

Maturzyści Gimnazjum Towarzystwa Szkoły Średniej w Janowie Lubelskim
z gronem pedagogicznym, czerwiec 1932 r.

 

W zależności od sponsora zmieniała się kilkakrotnie nazwa szkoły.

  • w latach szkolnych 1917/1918 - 1919/1920 brzmiała: Filologiczne Ośmioklasowe Gimnazjum im. Kanclerza Jana Zamoyskiego Sejmiku Powiatowego w Janowie Lubelskim;
  • w latach szkolnych 1920/1921 - 1926/1927 Ośmioklasowe Gimnazjum Koedukacyjne im. Kanclerza Jana Zamoyskiego Sejmiku Powiatowego w Janowie Lubelskim;
  • w latach szkolnych 1927/1928 - 1931/1932: Gimnazjum Humanistyczne Polskiej Macierzy Szkolnej w Janowie Lubelskim (w latach tych gimnazjum używało pieczątki o następującej treści: Zarząd Ośmioklasowego Gimnazjum Męskiego PMS w Janowie Lubelskim);
  • w latach szkolnych 1932/1933 - 1934/35 Gimnazjum Koedukacyjne Towarzystwa Szkoły Średniej w Janowie Lubelskim;
  • w latach szkolnych 1935/1936 - 1938/1939 Koedukacyjne Gimnazjum i Liceum Towarzystwa Szkoły Średniej w Janowie Lubelskim. Ostatnia zmiana spowodowana była reformą szkolnictwa, która wprowadziła na miejsce jednolitego ośmioklasowego gimnazjum system dwustopniowy: czteroletnie gimnazjum po ukończeniu szóstej klasy szkoły powszechnej i dwuletnie liceum.

Grono nauczycieli w okresie międzywojennym było nieliczne i nie przekraczało 10 osób. W kancelarii szkoły pracowała Helena Wróblewska, która prowadziła jednocześnie bibliotekę szkolną.

W 1922 roku szkołę opuściła pierwsza grupa maturzystów. Matury nie zdawało około połowy uczniów, którzy musieli powtarzać ostatni rok.

Polska Macierz Szkolna zadbała o zaplecze biblioteczne dla uczniów. Założono bibliotekę, którą na cześć jej inicjatora nazwano Czytelnią im. Władysława Przegalińskiego. Została ona utworzona z darów i ofiar społeczeństwa. W 1928 biblioteka liczyła kilka tysięcy książek, a korzystała z niej poza młodzieżą uczęszczającą do Gimnazjum cała inteligencja miasta.

Szkoła była chlubą społeczności miasta. Młodzież gimnazjalna uczestniczyła w życiu kulturalnym, które promieniowało na mieszkańców Janowa Lubelskiego.

Nauczyciele powiększyli szeregi inteligencji lokalnej, zaś uczniowie przygotowując przedstawienia rozwijali życie kulturalne miasta. Grono pedagogiczne współpracując z rodzicami dbało o dobre imię szkoły. Okazją do występów były przede wszystkim święta narodowe oraz uroczystości zakończenia roku szkolnego. Na akademiach szkolnych występował chór szkolny, którym kierowała Stanisława Szelążkówna.

 

   

 

Programy akademii z okazji świąt państwowych organizowanych przez szkołę.

 

Gimnazjum w początkach swojego istnienia funkcjonowało w bardzo złych warunkach lokalowych. Nauka odbywała się w dwóch prywatnych pomieszczeniach przy ulicy Wałowej. W roku szkolnym 1924/1925 szkoła uzyskała własny budynek przy ulicy Zamoyskiego, gdzie mieściła się do wybuchu II wojny światowej.

 

Spalony we wrześniu 1939 r. budynek Gimnazjum.

 

Przez cały okres międzywojenny Gimnazjum funkcjonowało jako szkoła prywatna, częściowo subsydiowane przez Sejmik Powiatowy, Polską Macierz Szkolną oraz przez powstałe 1932 roku Towarzystwo Szkoły Średniej, którego zadaniem było wspomaganie materialne szkoły i utrzymanie jej na wysokim poziomie. Uczniowie musieli uiszczać miesięczną opłatę deklarowaną wcześniej na piśmie. Nieuregulowanie w terminie opłaty wiązało się z surowymi konsekwencjami, a nawet groziło usunięciem ucznia ze szkoły.

Szkoła kładła duży nacisk na wychowanie uczniów. W tym celu zakładano organizacje kształtujące charaktery młodzieży na odpowiedzialnych obywateli, ucząc ich solidarności, życzliwości, współpracy i patriotyzmu. Najbardziej prężną organizacją skupiającą młodzież pod hasłem służby Bogu i Ojczyźnie było harcerstwo. I Janowska Drużyna Harcerzy im. Zawiszy Czarnego powstała w 1918 roku. W roku szkolnym 1925/1926 powołano I Drużynę Harcerek im. Emilii Plater, której drużynową została Helena Chojecka.

 

Harcerki i harcerze Janowskiego Gimnazjum i Liceum, rok 1925.

 

 W roku szkolnym 1920/21 w janowskim Gimnazjum powołano do życia organizację pod nazwą Samorząd Szkolmy. Miał on na celu niesienie pomocy materialnej ubogiej i potrzebującej wsparcia młodzieży. Organizacją młodzieżową o charakterze religijnym była Sodalicja Mariańska, która powstała 1925 r. i zajmowała się propagowaniem wśród młodzieży kultu Matki Bożej oraz rozwijaniem życia religijnego.
W szkole panowała dyscyplina a uczniowie obowiązkowo nosili mundurki, które wyróżniały ich z otoczenia.

 Wybuch II wojny światowej spowodował przerwę w działalności szkoły. We wrześniu 1939 roku został spalony i zniszczony budynek szkoły. Nauczyciele janowskiego Gimnazjum i Liceum przystąpili do pracy konspiracyjnej rozpoczynając akcję tajnego nauczania. W tajne nauczanie w zakresie szkoły średniej prowadzili: Antoni Skakuj, Antoni Skrzat oraz Jan Świtluk. Absolwenci janowskiego Gimnazjum zaangażowani byli w różne formy walki z okupantem jako członkowie oddziałów: Związku Walki Zbrojnej, Armii Krajowej , Narodowych Sił Zbrojnych.

 

    

Antoni Skakuj, Antoni Skrzat, Jan Świtluk

 

Szkoła reaktywowana została we wrześniu 1944 roku. Na jej potrzeby przydzielono budynek usytuowany przy ulicy Zamoyskiego 57. Otrzymała także nową oficjalną nazwę Liceum i Gimnazjum Koedukacyjne Szkoły Średniej w Janowie Lubelskim. Pierwsza powojenna tzw. mała matura odbyła się w 1945 roku, a 12 lipca szkołę opuściło 21 absolwentów legitymujących się świadectwem dojrzałości.

Klasa maturalna 1946 rok.

 

Ówczesne warunki materialne szkoły były bardzo trudne z powodu braku sprzętu szkolnego, podręczników, książek, zeszytów oraz opału. Od 1948 roku placówka zyskała nową siedzibę w okazałym, dwupiętrowym budynku przy ulicy Prostej 29. W roku szkolnym 1949/50 otrzymała nową nazwę Państwowej Szkoły Ogólnokształcącej Stopnia Licealnego w Janowie Lubelskim.

W latach pięćdziesiątych w związku ze zmianą ustroju zmieniło się oblicze ideologiczne polskiej szkoły. Radykalnie zmieniły się programy, podręczniki i przedmioty nauczania, przedmiotem obowiązkowym stał się język rosyjski. Powstały nowe organizacje młodzieżowe między innymi: Związek Młodzieży Polskiej, Związek Młodzieży Wiejskiej, Szkolne Koło TPPR. Młodzież uczy się przysposobienia wojskowego. Codziennością stają się obowiązkowe apele na których czytano prasówki i śpiewano: "Międzynarodówkę", "Naprzód młodzieży świata". Na cześć Stalina śpiewało się "Stalin naszą gwiazdą jest przewodnią"

W latach 1950/1955 jedna z klas XI była profilowana na tzw. klasę pedagogizującą. Uczniowie uczyli się pedagogiki i metodyki, by po maturze stać się nauczycielami, podejmując pracę w miejscu wskazanym przez nakaz pracy.

Klasa XI b, tzw. "pedagogizująca". W środku ks. Władysław Kieszek

 

Lata pięćdziesiąte i początek sześćdziesiątych to rozwój teatru szkolnego prowadzonego przez Panią Helenę Romaniuk. W przygotowaniach spektakli pomagali również młodzieży Pan Antoni Skakuj i Pan Andrzej Cygan. Dyscyplina w szkole była wówczas duża, szczególnie za czasów dyrekcji Pana Salwatora Mydlewskiego. Uczniowie mogli przebywać na ulicy tylko do godziny 20, a lokale publiczne typu restauracja były zakazane. Uczniów obowiązywał strój szkolny.

Wycieczka szkolna LO do Krakowa, 1956 r. W środku dyr. Salwator Mydlewski.

 

W latach 50-tych został powołany Społeczny Komitet Budowy Sali Gimnastycznej, której uroczyste otwarcie nastąpiło w 1958 roku. W nowym budynku znalazły się również pomieszczenia dla biblioteki szkolnej oraz gabinetu lekarskiego.

W wyniku reformy szkolnictwa przeprowadzonej w 1967 roku powstało czteroletnie liceum. Do programu szkolnego wprowadzono zajęcia fakultatywne, a za kilka lat powstały profilowane klasy.

W dniu 28 czerwca 1964 rok podczas uroczystości szkolnej z okazji XX- lecia PRL nadano szkole imię Bohaterów Porytowego Wzgórza. Uczestnicy I Zjazdu Absolwentów w roku 1968 ufundowali Sztandar oraz Tablicę Pamiątkową wmurowaną obok dawnego głównego wejścia do budynku. Był to hołd oddany nauczycielom oraz absolwentom poległym w latach wojny i okupacji.

W latach siedemdziesiątych wiodącymi organizacjami w szkole były ZHP, ZMW. Młodzież rokrocznie tradycyjnymi akademiami czciła święta: 1 Maja, Dzień Kobiet, Dzień Wojska Polskiego, rocznice wybuchu Rewolucji Październikowej.

W latach osiemdziesiątych nowym dyrektorem szkoły zostaje Tadeusz Czuba. W okresie jego kadencji przeprowadzono remont szkoły oraz dobudowano nowe skrzydło przylegające do sali gimnastycznej. Zorganizowano tam gabinety lekarskie, bibliotekę, kuchnię i stołówkę.

W 1990 roku funkcję dyrektora objęła Zenobia Żbiżek. Lata 90-te to okres wielu zmian w Polsce i szkole. Zamiast Rewolucji Październikowej czci się Święto Niepodległości, Święto Pracy straciło na znaczeniu, a jego miejsce zajęło Święto 3 Maja, w grudniu w szkole organizuje się uroczystości zwane "opłatkiem", próbuje się wprowadzić zwyczaj otrzęsin uczniów. Celem dostosowania warunków nauki do wymagań współczesnej dydaktyki w latach 1993 - 2003 dobudowano do głównego budynku nowy segment dydaktyczny

Od 1995 roku Liceum jest członkiem Stowarzyszenia Szkół Aktywnych z siedzibą w Warszawie.

Prace remontowe kontynuowane były w latach 2002-2007, kiedy funkcję dyrektora objęła Pani Ewa Garbacz. Przeprowadzono między innymi gruntowny remont budynku szkoły zyskując w efekcie nowy dach, piękną elewację, wymianę stolarki okiennej, remont sal lekcyjnych, korytarzy, biblioteki i sali gimnastycznej.

W dniach 16 czerwca 2007 roku szkoła obchodziła swój jubileusz 90- lecia powstania 1917-2007. Okrągła rocznica stała się pretekstem do zjazdu absolwentów i powołania Stowarzyszenia "Ad Astra" zrzeszającego absolwentów i przyjaciół szkoły.

Opracowała

Izabela Wąsek